WHITEPAPER:
Pectus Carinatum behandeling met brace
Sabine Fioole, dr. Marco Schnater, dr. Dirk Vervloessem, Wouter de Vos en Wouter Akkerman
LIVIT ORTHOPEDIE
In de complexe zorg voor Pectus carinatum is kennis en ervaring met deze aandoening en de daarbij passende therapeutische behandeling essentieel. Door middel van samenwerking in een toegewijd team wordt de zorg gewaarborgd en kan er kwaliteit worden geboden. Een dergelijk team bestaat uit meerdere zorgprofessionals die overstijgend met elkaar de uitdaging en samenwerking aangaan om iedereen vanuit zijn expertisegebied bij te dragen aan de kwaliteit en het doen slagen van de behandeling.
Figuur 1; visuele weergave van de pectus carinatum
1 April 2020 [Editie 3, Volume 3]
Pectus carinatum wordt ook wel een kippenborst genoemd (zie figuur hierboven). Het is een afwijking aan de borstkas, waarbij het borstbeen naar voren steekt. Pectus carinatum kan in ernstige en minder ernstige vorm voorkomen. Er zijn patiënten waarbij de afwijking nauwelijks zichtbaar is, maar er zijn ook patiënten waarbij een duidelijke ‘bult’ op het borstbeen zichtbaar is.
samenwerking met het GZA-ZNA Kinderthoraxcentrum Antwerpen en het Kinderthoraxcentrum Sophia kinderziekenhuis ErasmusMC Rotterdam voor multidisciplinair behandelteam
Pectus Carinatum behandeling, Een unieke samenwerking in een toegewijd team
Hoe ontstaat nu een toegewijd team? Toewijding kan alleen maar ontstaan wanneer datgene wat wij doen geheel in overeenstemming is met wie wij zijn en met elkaar. Toegewijd zijn aan het onderwerp noemen wij een kernkwaliteit maar ook een kernwaarde. Het betekent dat vol toewijding de taken worden uitgevoerd. Daarmee is de samenwerking tussen de medisch specialist en de orthopedisch adviseur essentieel voor een effectieve behandeling. De orthopedisch adviseur kijkt mee in de diagnostiek naar houdings- en bewegingsklachten. De orthopedisch adviseur richt zich vooral op het dagelijks bewegen van de cliënt in diens leefomgeving en streeft ernaar de zelfredzaamheid te behouden terwijl de brace zijn corrigerende werking geeft. De combinatie van kennis van de medisch specialist en de oplossing die wordt geboden met de brace vormen tezamen het concept. Voor behandeling van een patiënt met een pectus carinatum is er in samenwerking met het Kinderthoraxcentrum van het Sophia kinderziekenhuis ErasmusMC Rotterdam en het GZA-ZNA Kinderthoraxcentrum Antwerpen een toegewijd behandelteam opgestart waar Livit orthopedie onderdeel vanuit maakt. Een pectus afwijking komt gemiddeld bij één tot acht op de duizend mensen voor. Pectus carinatum komt voor het grootste deel voor bij blanke mensen. Ook komt het meer bij mannen dan bij vrouwen voor. De verhouding is ongeveer 3:1. Pectus excavatum komt veel vaker voor dan pectus carinatum. In ongeveer 90% van de gevallen is er sprake van pectus excavatum en in 5 tot 7% van de gevallen is er sprake van pectus carinatum. De overige procenten hebben andere afwijkingen. Wat is pectus carinatum? Pectus carinatum wordt ook wel een kippenborst genoemd (figuur 1). Het is een afwijking aan de borstkas, waarbij het borstbeen naar voren steekt. Pectus carinatum kan in ernstige en minder ernstige vorm voorkomen. Er zijn patiënten waarbij de afwijking nauwelijks zichtbaar is, maar er zijn ook patiënten waarbij een duidelijke ‘bult’ op het borstbeen zichtbaar is. Wat zijn de oorzaken van pectus carinatum? De oorzaak van een pectus carinatum is niet duidelijk aan te wijzen. Er zijn verschillende theorieën, maar er is weinig wetenschappelijk bewijs. Een overmatige hoeveelheid ribkraakbeen is de oorzaak van de vervorming van de borst, maar er is geen duidelijke oorzaak van deze overmatige hoeveelheid. Doordat het ribkraakbeen te sterk groeit worden de ribben ontzet, hierdoor wordt het borstbeen naar voren geduwd en ontstaat de kippenborst. Naast de overmatige groei van het ribkraakbeen wordt erfelijkheid vaak genoemd als oorzaak van het ontstaan van pectus carinatum. Hier is geen bewijs voor, maar pectus carinatum komt in 35% van de gevallen voor in dezelfde familie. Er zijn een aantal aandoeningen waarvan bekend is dat zij vaak samen gaan met pectus carinatum: Scoliose Het syndroom van Marfan (een afwijking in het bindweefsel) Het syndroom van Poland (een aangeboren afwijking van de borst en borstspier) In welke levensfase komt het voor? Pectus carinatum wordt meestal al voor het derde levensjaar ontdekt. Vaak wordt de aandoening ineens duidelijk zichtbaar tijdens de puberteit. Omdat er in de puberteit een groeispurt plaatsvindt vervormt de borstkas in deze periode opvallend. Welke klachten en symptomen kan iemand hebben? Wanneer iemand een pectus carinatum heeft kan dit leiden tot lichamelijke, cosmetische en psychosociale klachten. Hoewel deze symptomen erg vervelend kunnen zijn, zijn in de praktijk vaak cosmetische klachten de reden om een kippenborst te laten behandelen. Vooral tieners in de puberteit hebben veel last van het feit dat hun borst naar voren steekt. Zij kunnen zich hierdoor erg onzeker voelen. Daar komt bij dat leeftijdsgenoten een kippenborst kunnen zien als een reden om te pesten. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van patiënten, ook op latere leeftijd. Onderzoek toont dat mensen die lijden aan een kippenborst vaak lang en slank zijn. Patiënten hebben een slenterige houding en er is vaak sprake van een hangend buikje. Wanneer patiënten wat ouder en dikker worden, wordt de afwijking minder zichtbaar. Hoe en door wie wordt de diagnose gesteld? Een kinderchirurg vergaart in eerste instantie informatie van de patiënt door de patiënt gerichte vragen te stellen. Dit gesprek wordt geleid door de kinderchirurg, Naast dit gesprek zal de kinderchirurg een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Hierbij wordt onder andere gelet op de houding van de patiënt. Bij ernstige gevallen of wanneer de kinderchirurg twijfelt over de oorzaak van de pectus carinatum kan er aanvullend onderzoek nodig zijn. Verschillende onderzoeken kunnen hierbij duidelijkheid verschaffen, zoals een CT-scan of een MRI-scan. Behandeling De behandeling van een kippenborst kan op een aantal verschillende manieren. Door middel van een operatie of door middel van een brace. De keuze van de behandeling zal altijd door een gespecialiseerde arts worden gedaan en hangt af van een aantal factoren, te weten: Stijfheid van het borstbeen Grootte en ernst van de vergroeiing Beiden behandelingen zijn effectief maar niet alle borstkasafwijkingen laten zich corrigeren met een brace. De diagnose en advies om voor een bepaalde behandeling te kiezen zal altijd door een gespecialiseerde arts worden gedaan. De artsen van de kinderthoraxcentra van het het Sophia Kinderziekenhuis ErasmusMC Rotterdam en het GZA-ZNA Kinderthoraxcentrum Antwerpen zijn hier in gespecialiseerd. Wanneer iemand in aanmerking komt voor een brace zal deze worden door verwezen naar een gespecialiseerde instrumentmaker die onderdeel uitmaakt van het toegewijde team. Operatieve behandeling Ravitchmethode Bij de Ravitchmethode wordt het te hard gegroeide kraakbeen naast het borstbeen verwijderd en zal het borstbeen terug naar achteren worden verplaatst. Het fixeren van het borstbeen gebeurt al dan niet door middel van een metalen plaatje onder de huid. Dit plaatje hoeft niet meer verwijderd te worden en kan altijd blijven zitten. Er moet bij deze methode een snee worden gemaakt bij het borstbeen, het litteken zal hierdoor wel zichtbaar blijven. Deze methode wordt toegepast bij een grote asymmetrie. Behandeling doormiddel van een brace Door de hoge druk van een brace op de borstkas wordt de behandeling vaak als niet comfortabel of pijnlijk ervaren en treden er regelmatig huidproblemen op. Recent is er een nieuw soort brace ontwikkeld waarbij de uitwendige druk op de borstkas aangepast kan worden zodat huidproblemen minder vaak voorkomen. Bijkomend voordeel hiervan is dat er kan worden afgestemd op de persoonlijke behoefte en activiteiten van de cliënt. Of iemand in aanmerking komt voor deze brace hangt af van de stijfheid of flexibiliteit van de borstkas- afwijking. Deze stijfheid kan door de arts met een speciale drukmeter op de polikliniek worden gemeten. Bij 80‐90% van de patiënten wordt een goed tot uitstekend resultaat verkregen en kan een operatie worden voorkomen. Door druk van buitenaf wordt de borstkas geleidelijk gedurende enkele maanden teruggeduwd naar de normale positie. Voordeel hiervan is dat er niet geopereerd hoeft te worden. Therapietrouwheid, consequent dragen dus van de brace is dan wel essentieel. Livit orthopedie heeft een eigen pectus brace ontwikkeld om aan te laten sluiten bij de wensen van onze klant. Meer informatie Voor meer informatie over de pectus brace kunt u contact opnemen met Wouter Akkerman, Directeur Operationeel Management P&O wakkerman@livit.nl. Bronnen: www.ocon.nl/patienten / aandoeningen-en-behandelingen / pectus-carinatum www.pectusweb.com / pectus-carinatum/ www.patientenfolders.erasmusmc.nl / folders/pectus_operatie
pectus carinatum
Figuur 2: Pectus Brace getoond op het lichaam van een kindje
Pectus Brace getoond op het lichaam
Vooraanzicht
Figuur 2: presentatie van de Pectus Brace
Achteraanzicht
Voordelen van de Brace: Het betreft een individueel op maat gemaakte brace De klant kan door middel van de zijsluitingen de druk voor correctie zelf instellen De druk kan daarmee aangepast worden aan de activiteiten van de gebruiker waardoor er een hogere therapietrouwheid ontstaat
Sabine Fioole (CPO), dr. J.M. (Marco) Schnater (Kinderthoraxcentrum Sophia kinderziekenhuis ErasmusMC Rotterdam), dr. Dirk Vervloessem (GZA-ZNA Kinderthoraxcentrum Antwerpen), Wouter de Vos (CPO) en Wouter Akkerman (Directeur Operationeel Management)